O SAMUELA NA PAROFITA KEI NA TURAGANILEWA

E rau tagane itovo ca vakaoti o rau na luve i Ilai; e rau sega ni wilika me dua na ka na TURAGA (Yahweh).
-I Samuela 2: 12

Ia o Samuela a veiqaravi sara tiko ga e na mata ni TURAGA (Yahweh) – e dua na gone lailai dau dara tu na efoti lineni. O tinana talega e dau cula vua e dua na nona kote lailai, qai dau kauta vua, e na gauna rau dau lako vata kina kei watina me lai vakacabora na isoro vakayabaki.
O Ilai a qai vosa vakalougatataki Elikana kei watina ni kaya, “Me solia vei iko, na TURAGA (Yahweh), mo va kawa mai vua na yalewa qo, me sosomitaki koya e a masulaka, me isau ni dinau a solia o koya vua na TURAGA (Yahweh). Oti rau qai dau lako i nodrau vale.
Na TURAGA (Yahweh) a qai yalovinaka vei Ana; a mani kunekune o koya ka vakasucuma e tolu na luvena tagane kei na rua na luvena yalewa. Ia na gonetagane o Samuela e a tubu cake e na mata ni TURAGA (Yahweh).
-I Samuela 2: 18-21

Na TURAGA (Yahweh) a tiko vata voli kei Samuela e na gauna e tubu cake tiko kina, qai sega vakadua ni laiva e dua na nona vosa me lutu i na qele. E a kilai levu, e na vanua kece o Isireli, mai Tani vakadua i Biasiba, ni o Samuela a sa vakadeitaki ni nona parofita na TURAGA (Yahweh). Na TURAGA (Yahweh) a dau rairai vei Samuela mai Sailo, ka dau vakatakilai vua na vosa ni TURAGA (Yahweh).
-I Samuela 3:19-21

O Samuela e a dau lewai ira na Isireli, e na veisiga kece ni nona bula. Mai na dua na yabaki ki na dua tale na yabaki, a dau veisiko wavoki kina o koya, me tekivu mai Peceli kauta cake i Kilikali vata kei Misipa, me vakataulewa kina vei ira na Isireli e na veivanua oqori.
Oti qai dau lesu tale i Rama, ni tiko mai keya na nona vale, ka dau vakatulewa tale ga vei ira na Isireli mai keya o koya. E a tara tale ga mai keya e dua na icabocabo ni isoro vua na TURAGA (Yahweh).
-I Samuela 7:15-17

Wilika Talega Ke Rawa
Vakatekivu 4: 25-26; Vakarua 18:15-19;
Josua 21:45; Luke 1:13-17

O SAMUELA NA ULUMATUA NEI ANA

E na mataka caca ni siga ka tarava, eratou a sou vakamataka, eratou lotu mada vua na TURAGA (Yahweh), ratou sa qai lesu, eratou qai yaco yani i nodratou vale mai Rama. Rau a qai veiyacovi o Elikana vata kei Ana na watina, a qai nanumi koya na TURAGA (Yahweh).
Oti a qai yaco, ni sa yaco mai na kena gauna, mai na gauna a kunekune kina o Ana, ni a vakasucuma e dua na gone tagane, qai vakatoka me yacana o Samuela, “Baleta” a kaya o koya, “ Au a kerei koya mai vua na TURAGA (Yahweh).”
Ia ni sa lako cake na tamata o Elikana vata kei ira na lewe ni nona matavuvale, me lai vakacabora na isoro vakayabaki vua na TURAGA (Yahweh) oti me qai vakayacora na nona yalayala, ia a qai sega ni lako o Ana. “Baleta” a kaya vua na watina o koya, “Au na sega ni lako cake me yacova niu sa kalia na gonetagane, oti au na qai kauti koya yani me basika e na mata ni TURAGA (Yahweh), oti me qai vakaitikotiko mai keya vakadua.
-1 Samuela 1: 19-22

Ia ni sa kali i koya oti o koya, sa qai kauti koya cake, ka kauta tiko yani vata kei na dua na bulumakau yabaki tolu, dua na efa na falawa, kei na dua na tavayaleca na waini, qai kauti koya sara i na vale ni TURAGA (Yahweh) mai Sailo. Era sa qai vakamatea e dua na bulumakau, ka kauta na gonetagane vei Ilai.
Sa qai kaya o koya, “Isa noqu turaga, me vaka ni o bula tiko noqu turaga, o au na yalewa au a duri tu e yasamu e na gauna au a masu tiko kina vua na TURAGA (Yahweh). Au a kerea kina na gonetagane oqo; a qai vakadonuya vei au na TURAGA (Yahweh), ka solia mai kina vei au na ka au a kerea Vua. Ia qo au sa soli i koya vua na TURAGA Yahweh); e na dede ga ni nona bula e sa soli tu o koya Vua na TURAGA (Yahweh).” E a qai dau sokalou Vua na TURAGA (Yahweh) e keya, o koya.
-I Samuela 1: 24-28


Wilika Talega Ke Rawa
Vakatekivu 8:1; 19:29; 30:22; Lako Yani 2:24;
Luke 1:23-45; Cakacaka 10: 25-31;
Vakatakila 16: 19; 18:5.

MASULAKA ME DUA NA LUVENA TAGANE O ANA

E a bula tiko e dua na turaga mai Ramaceimi, e dua na Sufaiti mai na vei delana mai Ifereimi, na yacana o Elikana na luve i Jiroame, na luve i Ilaihua, na luve i Tohu, na luve i Sufi, e dua na kai Ifereimi. E rua na watina; e dua e yacana o Ana, kei na kena ikarua e yacana o Penina. O Penina e vakaluveni ia o Ana a sega na luvena.
E na veiyabaki taucoko, e dau biuta kina na nona koro na tamata oqo, me lai sokalou ka vakacaboisoro vua na TURAGA Cecere (Yahweh of Host) e Sailo, na vanua rau bete levu tiko kina ni TURAGA (Yahweh) o rau o Ofinai kei Finiase, o rau na luvei Ilai.
Ni sa yaco mai na siga me vakacabo isoro kina o Elikana, e dau solia vei Penina na watina, vata kei ira kece na luvenatagane kei na luvenayalewa me ra vakaivotavota. Ia vei Ana, e dau solia o koya, e rau na ivotavota baleta ni lomani koya vakalevu cake; Ia na TURAGA (Yahweh) a sogota tu na nona katonigone. O ira era kena meca, era dau vakalialiai koya vakalevu sara, me ra rawa ni vakararawataki koya, baleta na TURAGA (Yahweh) sa sogota tu na nona katonigone.
-I Samuela 1: 1-6

E na mosimosi ni rarawa ni yalona, sa dau tagi ka masumasu tu ga kina vua na TURAGA (Yahweh) o koya.
A qai bubuluitaka e dua na vosa ni bubului o koya ni kaya, “Kemuni na TURAGA Cecere (Yahweh of hosts), kevaka moni raica na rarawa ni nomuni vada, moni nanumi au, moni kakua ni guilecava na nomuni vada, ka moni solia vua na nomuni vada me dua na luvena tagane, au na soli i koya vua na TURAGA (Yahweh) e na veisiga kece ni nona bula, ka na sega vakadua ni dua na itoro me tara na uluna.
-I Samuela 1:10-11

Wilika Talega Ke Rawa
Vakatekivu 16:1, 30:1-2, Jope 24:21
Vakarua 12:5-7, 21:15-17,

O Au: Na Vaini Dina

“O au na vunivaini dina, o Tamaqu na Dauniveivaini.
Na tabaqu kece era sega ni vua, e kauta laivi o Koya ia na tabaqu kece e vua tiko, e na samaka o koya, me rawa ni qai vuavuai vinaka cake tale.
Qo dou sa savasava, e na vuku ni vosa au kaya tiko vei kemudou.
Mo dou tiko ga kei au, au na tiko ga kei kemudou.
Baleta e sega ni dua na tabanivaini e rawa ni vua vakataki koya; vakavo ke semati tiko i na vunivaini. E vaka kina o kemudou, vakavo ga ke dou sema tiko vata mai kei Au.
“O au na vunivaini, o kemudou na tabanivaini: O koya e tiko kei Au, kau tiko vata kei koya, o koya e na vuavuai vinaka sara, baleta ke sega o au, dou na sega ni rawata e dua na ka.
Ke dua e sega ni tiko kei au, o koya e na ta laivi, me vaka na tabanivaini, oti qai tini me madu; era na qai mai yauta na daucabuka, me lai utu e na buka waqa, qai kama yavu kina.
Ia kevaka dou tiko kei au, ka tiko e lomamudou na noqu vosa, dou na kerea na ka ga dou gadreva, e na soli vei kemudou.
Qo e na lagilagi vakalevu kina o Tamaqu, ke dou vuavuai vinaka, mo dou vakaraitaka kina ni dou noqu tisaipeli. Me vaka ni dau lomani au o Tamaqu, o Au talega au lomani kemudou vaka kina. Mo dou bula tikoga e na noqu loloma.
Kevaka dou dau talairawarawa i na noqu iVakaro, dou sa na tiko ga e na noqu loloma, me vaka ga niu dau talai rawarawa i na iVakaro nei Tamaqu, kau bula tiko kina e na Nona loloma. Na veika oqo Au tukuna tiko vei kemudou, me rawa ni tiko vei kemudou na noqu reki, me qai taucoko kina na nomudou reki.
-Joni 15:1-11


Wilika Talega Ke Rawa
Same 80:8-19; Aisea 5:1-7; 27:2-6; Luke 6:43-45;
Kalatia 5:22-23; Kolosa 1: 3-12.

O Au: Na Sala, Na Dina Kei Na Bula

“Dou kakua ni vakatara me loma leqaleqa na vuniyalomudou. Dou vakabauta na Kalou (Elohim), vakabauti au talega.
E na loma ni vale nei Tamaqu, e levu tu kina na itikotiko (mansions), ke sega ni vaka kina, keu a sa kaya oti vei kemudou. Au sa na lako kina meu lai vakarautaka e dua na itikotiko me nomudou.
Ia kevaka au sa lako meu lai vakarautaka na itikotiko me nomudou, au na lako tale mai meu mai ciqomi kemudou vei au, mo dou na lai tiko vata kei au e na vanua au sa na tiko kina.
Na vanua au lako tiko kina dou sa kila, na kena sala dou sa kila.”
E kaya sara vua o Tomasi, “Turaga (Master) keitou sega ni kila na vanua oni lako tiko kina, me keitou qai kila vakacava na kena sala?”
Sauma o Jisu (Yahshua), “O au ga na Sala, kei na Dina kei na Bula. E sega ni dua e rawa ni lako vei Tamaqu, vakavo ga ke lako tiko yani e na vukuqu. Kevaka dou a kilai au, sa dodonu mo dou kilai Tamaqu talega: Me tekivu qo lako yani, dou sa kilai Koya, dou sa raici Koya talega.
Kaya sara o Filipe, “Turaga (Master), vakaraitaka na Tamamuni vei keitou, e sa na vo levu vei keitou.
Sauma o Jisu (Yahshua), “E na dede ni Noqu tiko vata voli kei kemudou, o se sega tiko ga ni kilai au, Filipe? Mo qai kaya rawa tu vakacava “Vakaraitaka vei keitou na Tamamuni?”
-Joni 14: 1-9



Wilika Talega Ke Rawa
Same 96; Joni 1:1-18, 3:13-16; Cakacaka 4:12;
Iperiu 10:19-22

O Au: Na Veivakaturi kei na Bula

E dua na tamata, na yacana o Lasarusa, e a tauvi mate tu. E kai Pecani o koya, oya na nodrau koro o Meri kei na tacina o Marica.
- Joni 11: 1.

Ni rogoca qori o Jisu (Yahshua), e kaya sara, “E na sega ni ciba mai na mate oqo o koya. E sega, ia e na yaco ga e na vuku ni nona lagilagi na Kalou (Elohim), ka me vakarokorokotaki tale ga kina na Luve ni Kalou (Elohim).”
-Joni 11:4.

Ni sa yaco sara yani, sa qai kila o Jisu (Yahshua) ni sa bogi va koto no e na ibulubulu o Lasarusa.
-Joni 11:17.

“Turaga (Master),” e kaya o Marica vei Jisu (Yahshua), “Kevaka wale ga mo a tiko eke, ke a sega ni mate o ganequ. Ia au kila, e na gauna sara ga qo, na cava ga oni na kerea Vua na Kalou (Elohim), na Kalou (Elohim) e na solia vei kemuni.”
E kaya vua o Jisu (Yahshua), “Na ganemu e na tucake tale.”
Sauma vua o Marica, “Au kila ni na tucake tale o koya e na gauna ni veivakaturi, e na iotioti ni siga.”
E tukuna tale vua o Jisu (Yahshua), “O Au na veivakaturi mai na mate, o Au talega na bula. O koya e vakabauti au, e na bula, e dina ga ni sa mate oti; ia o koya e bula, qai vakabauti au tikoga, e na sega vakadua ni mate. O vakabauta beka oya?”
“Io, noqu Turaga (Master),” e kaya vua o koya, “Au vakabauta ni o kemuni na Karisito (Messiah), na Luve ni Kalou (Elohim), o koya e a tadu tiko mai i vuravura.”
-Joni 11:21-27.

Ni sa cavuta oti oqori, sa qai kaila o koya e na domo levu, “Lasarusa, lako mai!” Sa lako sara mai i tuba na tamata a sa mate oti, na ligana kei na yavana a se vadreti vinaka tu e na ivadreti lineni, ka solegi tu e na isulu na matana.
E kaya sara yani vei ira o Jisu (Yahshua), “Sereki koya e a mate, laivi koya me lako.
-Joni 11:43-44.


Wilika Talega Ke Rawa.
Vakarua 32:39; Joni5: 19-26; Roma 5-6;
II Timoci 1:8-10; I Joni 1:1-3

O Au: Na iVakatawa ni Sipi Vinaka

“O au na ivakatawa ni sipi vinaka. Na ivakatawa ni sipi vinaka e solia na nona bula e na vukudra na sipi. O koya e saumi me vakatawa sipi, e sega ni vakatawana na sipi e taukena. Oqori na vuna, ke raica yani o koya ni sa lako tiko mai na olifa, e na biuta tu mai na sipi qai drotaka na nona bula. E na qai mai vakaseuta na qelenisipi na olifa, era qai dui dro. Na ivakatawa saumi e na dro baleta ni ivakatawa saumi ga, ka na sega ni kauwaitaki ira na sipi.
“O au ga na ivakatawa ni sipi vinaka; au kilai ira na noqu sipi, era kilai au talega o ira era noqu sipi -- me vaka ga ni kilai au o Tamada, kau kila na Tamada – o Au, au na solia na noqu bula e na vukudra na sipi.
O Au na ivakatawa ni sipi vinaka, Au kilai ira na noqu sipi, ka ra kilai au na noqu sipi.
Me vaka ni kilai Au o Tamada, o Au talega Au kila na Tamada; qori au solia kina na noqu bula e vukudra na sipi.
Eso tale na noqu sipi era sega ni wili tiko e na qelenisipi oqo. O ira e dodonu meu lai kauti ira mai. O ira talega, era na rogoca na domoqu, sa na qai mai duabulu kina na qelenisipi, ka duabulu na ivakatawa ni sipi.
Qori na vuna e lomani au kina o Tamaqu, baleta niu mai solia na noqu bula – meu rawa ni qai taura tale mai muri.
E sega ni dua e a kauta laivi mai vei au, o Au ga, Au a solia mai na noqu lewa. E tiko vei Au na kaukaua meu solia kina kei na kaukaua meu na taura tale kina mai muri. Na ivakaro oqo Au a ciqoma mai vei Tamaqu.”
-Joni 10:11-18


O Jisu (Yahshua) vakataki Koya a colata na noda ivalavala ca e yagona, ni rube e na vunikau, me rawa kina ni da mate mai na ivalavala ca, eda qai bula tale e na yalododonu; e na Nona mavoa oni sa vakabulai tiko kina. Baleta oni a vaka na sipi era sa lako sese tu, ia qo oni sa lesu tale vua na iVaka­tawa ni sipi, na iVakatawa (Bishop, Guardian) ni nomuni bula.
I Pita 2:24-25


Wilika Talega Ke Rawa
Same 27:1; Joni 1:1-14; 3:19-22; 12:44-46;
I Joni 1:1-7; Vakatakila 21:2-27

O Au, Na Matamata Ni Sipi

“Au tukuna vei kemuni na ka dina, na tamata e sega ni curu i na lomanibai ni sipi mai na kena matamata, ia qai kaba i loma e na dua tale na sala, o koya e tamata daubutako, ka daukovekove. Ia o koya e curu yani mai na kena matamata, e ivakatawa ni sipi. Vua, na daunivakatawa e na dolava na matamata, o ira na sipi era na rogoca na domona; ka na kacivi ira na nona sipi e na dui yacadra, qai liutaki ira i tautuba. Ia ni sa soqoni ira vata na nona sipi, e na qai liutaki ira o koya, ia o ira na sipi era na muri i koya, baleta era sa kila na domona.
Era na sega ni vakamuria e dua e vulagi vei ira, era na drotani mai vua, baleta era sega ni kila na rorogo ni domona.” O Jisu (Yahshua) a vakayagataka na vosa vakatautauvata oqo, ia era qai sega ni taura rawa na ibalebale ni ka a tukuna tiko o koya vei ira.
Sa mani tukuna tale vei ira o Jisu (Yahshua), “Au tukuna vei kemuni na ka dina, o au na matamata ni sipi. O ira kece era lako tiko mai vei au, era daubutako ka daukovekove, ia o ira na sipi era sega ni rogoci ira. O au na matamata; O koya e curu yani maivei au, e na nona na bula, e na qai veicuruyaki tiko me kunea na bucabuca ni kakana bulabula. Na daubutako, e sega ni lako mai, vakavo me mai butako, veivakamatei ka veivakarusai; ia o Au, Au lako mai, me rawa ni ra rawata na bula, ka me ra rawata sara vakayauyau.
-Joni 10: 1-10.


Wilika Talega Ke Rawa
Same 23; Aisea 40:10-11; Sakaraia 11:4-17; Maciu 25:31-46;
Luke 15:3-7; Iperiu 13:20-21.

O Au, Na Rarama kei Vuravura

Ni qai vosa tale o Jisu vei ira sa kaya, “O au na rarama kei vuravura. O koya e muri i au e na sega ni veilakoyaki tiko e na butobuto, ka ni na nona na rarama ni bula.”
Joni 8:12.


Ni lako tiko yani o koya, e qai raica e dua na tagane e a sucu mataboko. Eratou tarogi koya sara na tisaipeli, “Rapai (Rabbi), o cei a valavala ca, na tagane qo, se o rau na nona itubutubu, ka vu ni nona sucu mataboko?
Sauma o Jisu (Yahshua) ni kaya, “E sega ni tamata qo se o rau na nona itubutubu e valavala ca. Qo a yaco, me rawa ni vakaraitaki mai vua, na cakacaka ni Kalou (Elohim) e na bula oqo. E dodonu meu cakava na nona cakacaka o koya e a talai au mai e na gauna e se siga toka kina. Sa roro mai na bogi, na gauna e sega ni dua e rawa ni cakacaka kina.
E na gauna kece au tiko kina e vuravura, Au na rarama tiko kei vuravura.”
Ni sa kaya oti oqori, a qai kasivi e dela ni qele, wakia e dua na buli soso e na nona weli, qai boroya na yaloka ni matana na tamata mataboko e na ibuli soso. Oti qai kaya vua “Lako, lai tavoi e na tobu o Sailoama” (a kena ibalebale “a talai”). Sa mani lako na tagane, lai tavoi, ia ni qai lesu mai sa rai rawa tu mai.
-Joni 9:1-7.


E tiko Vua na bula, ia na bula oya e rarama ni tamata. Na rarama e ramase tiko e na butobuto, ia na butobuto a qai sega ni kinoca rawa.
-Joni 1:4-5.



Wilika Talega Ke Rawa
Same 27:1; Joni 1:1-14; 3:19-22; 12:44-46; I Joni 1:1-7;

Vakatakila 21:2-27

O Au, Na Madrai ni Bula

Era tarogi koya sara na tamata, “Na ivakatakilakila cava o na vakaraitaka me keimami raica keimami qai vakabauti iko? Na cava o na cakava? O ira na tamai keimami era a kania na mana e na vanua dravuisiga, me vaka e volai tu, “E solia vei ira o koya na madrai mai lomalagi me ra kania.”
Oti sa qai kaya vei ira o Jisu (Yahshua), “Au tukuna vei kemuni na dina, O Mosese a sega ni solia vei kemuni na madrai mai lomalagi, ia o Tamaqu e solia tiko mai qo vei kemuni na madrai dina mai lomalagi. Baleta e madrai ni Kalou (Elohim), o koya e lako mai lomalagi, qai solia na bula vei vuravura.”
“I saka,” era kaya, “me tekivu qo lako yani, solia vei keimami na madrai oqo me tawa mudu.”
E keri sa qai kaya kina vei ira o Jisu (Yahshua), “O au na madrai ni bula, o koya e lako mai vei au e na sega vakadua ni walokai, kei koya e vakabauti au e na sega vakadua ni karamaca.” Ia me vaka au sa kaya oti vei kemuni, oni sa raici au, ia oni se sega ga ni vakabauta. Ia, o ira kece e solia maivei au o Tamaqu era na lako mai vei au, ia o koya e lako mai vei au, Au na sega ni cemuria laivi. Baleta au a lako mai lomalagi, sega baleta meu mai vakayacora na Noqu inaki, ia meu mai vakayacora ga na nona inaki o Koya e talai Au mai. Qo ga na Nona inaki o Tamaqu, o koya e talai au mai, meu kua ni vakayalia e duabulu vei ira kece e solia mai vei Au o Koya, ia meu na vakaturi ira cake, e na iotioti ni siga.
Qori na inaki nei Tamaqu, me nodra na bula tawamudu, o ira kece era raica na Luvena-tagane, era qai vakabauti koya, ia o au, au na qai vakaturi koya e na iotioti ni siga.”
-Joni 6: 30-40.


Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 8: 2; Vakaibalebale 30:7-9;
Joni 6:25-59; I Korinica 10:16-17;
Vakatakila 2:17.

Vakamautaki Poasa o Ruci

Sa qai kacivaka o Poasa vei ira na qase kei ira na tamata kece, “Nikua oni sa na vakadinadinataka niu sa volia mai vei Naomi, na iyau kece nei Elimeleki, Kilioni kei Maloni. Kena ikuri, o Ruci na marama ni Moapi na yada nei Maloni, au sa volia me watiqu, me rawa ni vakatuburi na yacana o koya e sa mate, e na vuku ni nona iyau, ka me kakua ni yali na yacana mai vei ira na wekana, me kakua tale ga ni yali mai na matamata ni nona koro. Oni sa kena ivakadinadina e na siga nikua!”
O ira kece na tamata era a tiko e na matamata ni koro vata kei ira na qase era qai kaya, “Keimami sa kena ivakadinadina. Me qai cakava na TURAGA (Yahweh) na yalewa sa lako mai i na nomu vale, me tautauvata kei Rejieli kei Lia o rau na marama rau a tara na kawa i Isireli. Ia o iko mo qai rawata na itutu dokai e Efirata, ka mo turaga rogo levu e Peceliema.
Laiva me vakavutuniyautaka na nomu vale me tautauvata kei na vale nei Faresi, e a vakasucuma vei Jiuta o Tamari, na luvemu e na solia vei iko na TURAGA (Yahweh) , mai vua na goneyalewa oqo,
Sa mani tauri Ruci o Poasa qai yaco me watina; ia ni rau sa veiyacovi, a qai solia vua na TURAGA (Yahweh) me kunekune, qai vakasucuma kina e dua na luvena tagane.
Era qai kaya na marama vei Naomi, “Me vakavinavinakataki na TURAGA (Yahweh), o koya e sega ni biuti iko tu e na siga edai, me sega na nomu kawa; me qai yaco mada ga me tamata rogo e Isireli raraba o koya! O koya e na qai yaco me vakavoutaka na nomu bula, ka na qaravi iko e na gauna o sa na qase kina. Baleta o koya e luvei vugomu, o koya e lomani iko, o koya e vinaka cake vakaoti vei iko, mai na vitu na luvemu tagane.”
- Ruci 4: 9-15.


Wilika Talega Ke Rawa
Vakatakila 29:31 – 30:4; Maika 5:2; Maciu 1:1-6

Vakaraitaka o Ruci ni Via Vakamautaki Poasa

E na dua na siga sa qai kaya o Naomi vua na vugona o Ruci, “Luvequ, e sega beka ni noqu itavi meu vaqara e dua na vale me nomu, na vanua mo na lai tiko vinaka kina? E sega beka ni wekadaru o Poasa, o koya e taukeni ira na goneyalewa dauveiqaravi o dau veilasamaki vata kei ira. E na bogi edai e na irivi parile tiko kina o koya e na rara ni butu sila.
Sisili, lumu e na waiwai boi vinaka, qai daramaka na nomu isulu totoka duadua. Oti mo qai lako sobu i na rara ni butu sila, ia mo kua ga ni vakatakilai iko vua, me yacova sara ni sa kana ka gunu oti. Ni sa lai moce, mo qai vakaraica matua na vanua e na lai davo kina o koya. Oti mo qai lako, cega na itutuvi mai yavana, qai davo kina; e na qai tukuna vei iko o koya na ka mo cakava.”
-Ruci 3:1-4

Ia ni sa kana ka gunu oti o Poasa ka sa yalomamarau toka, sa qai lako me lai moce e na mua ni ibinibini parile. Oti sa qai lako yani vakamalua o Ruci, cega na itutuvi mai yavana qai davo sobu. Ia e na bogi levu tutu, a qai yadra cecekala mai na tagane, vuki, qai raica yani vakasauri na yalewa ni davo koto mai yavana.
“O cei o iko?” e taro o koya.
“O au o Ruci na nomuni vada,” e kaya o koya. “Dedeka mai na tutuni nomu i sulu, me tuvi i au, baleta o kemuni na wekaqu, e rawa vei kemuni moni na vueti au.”
“Me vakalougatataki iko na TURAGA (Yahweh), luvequ,” e sauma o koya. “Na nomu yalololoma qo, e levu cake sara mai na kena o sa vakaraitaka oti: O sega mada ga ni bau muri i ira era se cauravou, se ra vutuniyau se dravudravua. Ia qo luvequ, mo kakua ni rere. Au na cakava vei iko na kece sara o kerea. O ira kece na kai noqu era kila ni o iko o dua na marama yalododonu.
-Ruci 3:7-11.

Wilika Talega Ke Rawa
Lako Yani 38:8-10; Na iVakarua 25:5-10;
Iperiu 13:4. Maciu 1: 5-16

Rau Sota O Poasa Kei Ruci.

O Naomi e dua tiko na wekana mai na tabana vei watina, oya mai na tokatoka nei Elimeleki, e dua na turaga rogo ka vutuniyau, na yacana o Poasa.
A qai kerekere o Ruci na yalewa ni Moapi vei Naomi, “Vakadonuya mada vei au meu lako i na were, meu lai vakamuri ira na daunitatamusuki, meu tomika mai na vovo ni parile era lulutu mai vei vua e yalololoma vei au.
E kaya sara vua o Naomi, “Lako ga, luvequ”.
Sa mani lako o koya qai lai vakatotomi voli e na were, e na vanua era sa cakacaka oti kina na daunitatamusuki. A qai yaco ni a lai cakacaka voli o koya e na were nei Poasa, na turaga e lewe ni tokatoka nei Elimeleki.
-Ruci 2: 1-3.


E kaya sara o Poasa vei Ruci, “Luvequ yalewa, o na rogoci au beka? Mo kakua ni lai tomi vovo ni parile e na dua tale na were, mo kua sara ga ni biuta na were qo. Mo tiko ga vata kei ira na noqu goneyalewa dauveiqaravi.”
-Ruci 2: 8.

Ni rogoca ga qori, sa cuva sobu sara e na vakarokoroko, me tara na qele na matana. E kaya sara “Na cava beka oni sa rui yalololoma kina vaka levu vei au – e dua na kai tani?
Sauma o Poasa “Sa mai tukuni vei au, na veika kece o a vakayacora vua na vugomu, e na gauna sa mate oti kina o watimu – vata kei na nomu sa biuti rau mai o tamamu vata kei tinamu vata kei na nomu koro dina, mo sa mai bula vata kei na dua na kawa tamata o sebera vakadua ni kilai ira. Me qai sauma mada ga vei iko na TURAGA (Yahweh) na veika kece o sa cakava. Me qai vakalougatataki iko mada ga vakayauyau na TURAGA (Yahweh) na Kalou (Elohim) ni Isireli, o koya o sa mai vakararavi e na ruku ni tabana.
-Ruci 2:10-12.



Wilika Talega Ke Rawa
Vunau ni Soro, 25:25-27, 49-50;
Same 91; Jeremaia 32; 6-14

Naomi kei Ruci: Loloma kei na Yalodina.

A qai yaco e na gauna era veiliutaki tiko kina o ira na Dauveilewai, ni a yaco e dua na dausiga e na vanua, qai mani lako kina e dua na ni turaga ni Peceliema e Jiutia, me lai bula tiko e na vanua o Moapi, oya o koya, o watina kei rau na luvena tagane. Na yaca ni turaga oqo o Elimeleki, na yaca i watina o Naomi, ka yacadrau na luvenatagane o Maloni kei Kilioni...
-Ruci 1:1-2a

Ia o Elimeleki, na wati i Naomi, a qai mate, ratou sa qai vo tu ga mai o koya vata kei rau na luvenatagane e rua. Rau a qai vakamautaka e rua na goneyalewa ni Moapi, na yacana e dua o Oripa, kei na kena ikarua o Ruci. Ratou a qai bula tiko mai keya me tini na yabaki. Rau a qai mate ruarua talega o Maloni kei Kilioni, sa qai vo tu ga mai o koya, ni ratou sa takali o watina kei rau na luvenatagane.
-Ruci 1:3-5

Sa mani kaya o Naomi vei rau na vugona, “Drau dui lesu, o kemudrau ruarua, i na vale nei tinamudrau. Me qai yalovinaka tiko vei kemudrau na TURAGA (Yahweh), me vaka na nomudrau dau yalovinaka vei rau na nomudrau dui mate, ka vakakina vei au. Me vakadonuya mada ga vei kemudrau na TURAGA (Yahweh) mo drau kune vakacegu e na nona vale na dui watimudrau vou ….”
- Ruci 1: 8-9 a)

Ia qai sauma qori o Ruci ni kaya,
“Kakua ni cikevi au meu biuti iko, se meu vakanadakui iko.
Na vanua o na lako kina au na lako kina,
na vanua o lai tiko kina au na lai tiko talega kina.
O ira na kai nomu era na kai noqu,
na nomu Kalou (Elohim) e na noqu Kalou (Elohim).
Na vanua o na mate kina, au na mate kina, au na bulu talega e keya.
Me qai lewa ga na TURAGA (Yahweh) na ka e cakava vei au,
veitalia na kena bibi, ke dua tale na ka,
na mate ga me qai tawasei iko maivei au.”
-Ruci 1:16-17

Sa qai lesu o Naomi, vata kei Ruci na vugona me rau sa biuti Moapi: rau mani yaco i Peceliema taudonuya na gauna me tekivu kina na tamusuki ni parile.
-Ruci 1:22


Wilika Talega Ke Rawa
II Samuela 3:14-16; Vakaibalebale 20:6;
Sere i Solomoni 8:6-7, I Korinica 13.

Sausaumi Lesu O Samisoni

Era a soqo vata na daunivakavulewa e Filisitia me ra vakacabora e dua na imadrali levu vei Teikona (Dagon) na nodra kalou (elohim), ka me ra solevu tale ga me vaka era kaya “Na noda kalou (elohim) sa solia na keda meca o Samisoni i ligada.”
-Dauveilewai 16: 23

A qai yaco ni sa tubu sara tu ga na nodra mamarau, ni ra kailavaka, “Kauti Samisoni mai, me mai vakamarautaki keda!” Sa lai kacivi sara mai o Samisoni mai valeniveivesu, sa qai mai vakalasalasa vei ira o koya. Era qai vakaduri i koya e na maliwa ni rua na duru lelevu ni vale
E kaya sara o Samisoni vua na gone a tubera tiko mai na ligana, “Kauti au mada meu lai vakayamoca na duru e tabeya tiko na vale oqo, meu lai ravita tu mada.” Era a oso drigi tu e na vale oqo o ira na tagane kei na yalewa; o ira kece na daunivakavulewa e Filisitia era a tiko kina; ka ra tu mai doka ni vale e rauta e le tolunaudolu na tagane kei na yalewa, era qai saravi Samisoni ni vakalasalasa tiko.
Sa kaciva sara na TURAGA (Yahweh) o Samisoni, “Kemuni na TURAGA (Yahweh) na Kalou Cecere (Sovereign), ni nanumi au mai au masuti kemuni, ni vakaukauataki au vakadua tale kemuni na Kalou (Elohim), meu sauma vei ira na kai Filisitia na yali ni mataqu ruarua.
Sa yamoca sara o Samisoni me tara na duru ruarua e loma, ka dabe toka kina na vale me tabeya cake tu, me dua e na ligana i matau, ka tara na kena kadua e na ligana imawi.
Sa kaya sara o Samisoni, “Vakatara meu mate vata kei ira na kai Filisitia.” Sa qai kalairoro me sa bili o koya e na nona igu taucoko, oti qai ovaci ira na daunivakavulewa kei ira na tamata kecekece era tiko e keya na vale. O ira e vakamatei ira o koya e na gauna sa mai mate kina qo, e a levu cake sara mai na kedra iwiliwili a vakamatei ira o koya e na dela ni nona bula taucoko.
-Dauveilewai 16:25-30

Wilika Talega Ke Rawa
Same 3: Aisea 1:24; Jeremaia 5:7-9, 29; 9:9;
Iperiu 11:32-34

Biuti Samisoni Na TURAGA.

E kaya sara o Dilaila vei Samisoni, “E rawa vakacava mo kaya,‘ Au domoni iko’ ni sega mada ga ni tiko vata kei au na utomu? Qo sa ikatolu ni gauna mo vakalialiai au kina, ia e sebera tiko ga ni o tukuna vei au se tiko evei na nomu kaukaua.”
A qai yaco e na ilevu ni nona vakasosataki koya tiko o koya (Dilaila) e na nona vosa e veiveisiga, ni a sa oca i mate sara ga o koya.
Sa mani tukuna taucoko vua o koya na nona veika vuni ni kaya, “E sebera ni bau toro vakadua na uluqu, baleta au Nasaraiti, kau se wasei tani tu meu nona na Kalou (Elohim) mai ketei tinaqu. Kevaka me toro laivi na drauniuluqu, e na biuti au na noqu kaukaua, au sa na qai malumalumu meu vakataki ira na vo ni tagane.”
Ia ni sa raica o Dilaila ni sa tukuna kece vua o koya na veika kece, sa talatala sara vei ira na dauvakavulewa ni Filisitia, “Ni lako mai vakatotolo; sa tukuna vei au na ka kece, o koya.” Era sa mani lako mai vua na Kai Filisitia, ka ra kauta tiko mai na siliva e ligadra.
Sa qai vakamoceri koya ni tava toka na uluna e duruna, oti qai kaciva e dua na tagane me mai toroya laivi na tobe vituvitu ni drauniuluna, ka tekivu me vakamalumalumutaki koya. E keri sa qai biuti koya kina na nona kaukaua.
Sa kacivi koya sara o Dilaila, “Samisoni, o ira na kai Filisitia era sa tu qo me ra mai vesuki iko.”
E yadra sara mai na nona moce o koya, qai vakasamataka, “Au na curu i tuba me vaka ga au dau cakava, au na kureitaki au ga me kasere na kequ i vesu. Ia a sega ni kila o koya ni sa biuti koya oti na TURAGA (Yahweh).
Era qai vesuki koya na kai Filisitia, era leuta laivi na yaloka ni matana, era qai kauti koya sobu i Qasa. Ni vesu tu e na ivesu parasa, era a vakayagataki koya me cakacakataka na iqaqi e loma ni vale ni veivesu.
-Dauveilewai 16: 15-21

Wilika Talega Ke Rawa
Lekutu 6:2-21; 30:1-2; Dauvunau 5:4-6
Vakaibalebale 11:13; 20:19; Luke 12:47-48

Samisoni kei Dilaila.

E na dua na siga e a lako i Qasa o Samisoni, qai raica kina e dua na yalewa saqamua, a qai curu me lai tiko vata kei koya. A mani tukuni vei ira na kai Qasa, “O Samisoni sa tiko qo!” Era sa qai mai wawa wavolivoliti koya e na vanua oya, ka yadrava na matamata ni koro e na bogi taucoko oya. Era a sega ni cakava e dua na ka e na bogi oya, baleta era kaya, “Ni kida na mataka eda na qai vakamatei koya.”
Ia o Samisoni e a koto no mai keya me yacova na bogilevu tutu, oti sa qai mata cake e na bogilevu tutu, taura na isogo ni matamata ni koro, na kena duru ruarua, qai kauta laivi, na ka kece bau kina na kena isamugakagaka. E a laveta kece oqori i tabana, qai colata cake i na dela ni ulunivanua e vakanamata tu mai i Eparona.
A qai yaco e muri, ni a domona kina o Samisoni, e dua yalewa e na bucabuca o Soreka, na yacana o Dilaila.
Era mani lako vua o ira na dauvakavulewa mai Filisitia, era qai kaya, “Veretaki koya me vakaraitaka vei iko se vu tiko mai vei na nona kaukaua vakaitamera, vata kei na sala eda na rawa ni rawai koya kina, me keimami vesulaki koya, keimami qai vakamalumalumutaki koya. Keimami na qai solia vei iko, o keimami kece e tau yadua na udolu, dua na drau na tikitiki ni siliva.
E mani kaya o Dilaila vei Samisoni, “Tukuna mada vei au, au vakamasuti iko, na vu ni nomu kaukaua levu, ka vakamacalataka na sala o na vesu rawa kina mo vakamalumalumutaki.”
Sauma vua o Samisoni, “Kevaka era vesuki au e na vitu na dali vaudrokadroka e sebera ni sigani, au sa na tautauvata kei ira na tamata kece.”
O ira na daunivakavulewa ni Filisitia, era qai kauta mai vua e vitu na dali vaudrokadroka, e sebera ni sigani, sa qai vakayagataki ira o koya me vesuki koya kina.
Ia era a wawa tiko e loma ni vale vata kei koya o ira na tamata. Sa kacivi koya sara o koya, “Era sa mai vesuki iko o ira na kai Filisitia, Samisoni!.” E qai drutia na dali vau o koya, me vaka ni druti e dua na wavulovulo ni sa coroga na bukawaqa. Era mani sega tiko ga ni kila na vu ni nona kaukaua.
-Dauveilewai 16:1-9


Wilika Talega Ke Rawa
Dauveilewai 14-15; II Timoci 2:20-23;
Vakaibalebale 5; 6:20 – 7:27; 31:1-3.

Sucu o Samisoni na Qaqa.

Era baci caka ca tale na kawa Isireli e na mata ni TURAGA (Yahweh), sa mani soli i ira na TURAGA (Yahweh) i ligadra na kai Filisitia me vasagavulu na yabaki.
E dua na tagane ni Sora, e na mataqali Tani, na yacana o Manoa e a yava tu na watina ka sega tu kina ni vakaluveni.
A mani rairai vua na agilosi ni TURAGA (Yahweh), qai kaya vua, “Raica o iko o yava tu, o sega tu kina ni luveni; ia o na kunekune o qai vakasucuma e dua na gonetagane. Ia au vakamasuti iko mo kakua ni gunuva na waini se na gunu kaukaua, mo kakua talega ni kania na ka e dukadukali: baleta raica o na kunekunetaka ka vakasucuma e dua na gonetagane. Me kakua ni tara na uluna na itoro, baleta na gonetagane e na yaco me dua na Nasaraiti, vua na Kalou (Elohim) mai na ketei tinana me yacova na nona mate, ia o koya e na qai tekivuna na nodra vueti na kawa Isireli mai ligadra na kai Filisitia.”
-Dauveilewai 13:1-5

A qai vakasucuma e dua na gonetagane na yalewa, qai vakatoka me yacana o Samisoni. E a qai tubu na gone, qai vakalougatataki koya na TURAGA (Yahweh). Ia na Yalo ni TURAGA (Yahweh) a dau vakauqeti koya e na so na gauna, e a tiko voli kina na keba nei Tani, e na kedrau tadrua o Sora kei Esetaola.
-Dauveilewai 13:24-25

E a vakatulewa tiko mai Isireli o koya, e na nodra gauna na kai Filisitia, me ruasagavulu na yabaki.
-Dauveilewai 15:20


Wilika Talega Ke Rawa
Vakatekivu 25:21; Lekutu 61:1-21;
Dauveilewai 14-15; Luke 1.

Vakamatei Sisaro o Yaela.

Oti qai kaya o Tepora vei Peraki, “Lako! Qo sara ga na siga, e na soli i Sisaro kina i ligamu, na TURAGA (Yahweh). E sega beka ni liu tiko vei iko na TURAGA (Yahweh)?” Sa mani siro sobu mai na ulunivanua o Taboa, o Peraki era qai muri i koya sobu e tininaudolu na tagane. E na gauna sa toso mai kina o Peraki, sa qai vakubutaki Sisaro, kei na nona qiqi-ni-valu kecekece, kei ira na nona mataivalu e na iseleiwau na TURAGA (Yahweh), a mani sobu mai na nona qiqi-ni-valu o Sisaro, me sa dro bula e yavana.
Ia o Peraki a qai cemuri ira tiko na qiqi-ni-valu kei na mataivalu me yaco sara i Haroseci Hakoyeimi. Era a vakamatei kece vakadua e na seleiwau o ira na lewe ni mataivalu i Sisaro; e a sega ni dua tale na tagane me vo.
Ia o Sisaro e a cici vakadua i na valelaca nei Yaela, na wati i Eperi na kai Kenani baleta e a veimaliwai vinaka tiko o Yapini na Tui Asori vata kei ira na lewe ni mataqali nei Eperi mai Kenani.
O Yaela a curu mai ituba, me tavaki Sisaro qai kaya vua, “Lako mai, noqu turaga, curu sara mai. Kakua ni rere.” A curu sara i loma ni nona valelaca o koya, qai ubi i koya e na dua na itutuvi.
“Au sa karamaca” e kaya o koya, “Au kerea mo solia mada vei e dua na wai.” E dolava sara e dua na tavaya sucu, qai vagunuvi koya kina, oti qai vakaitutuvitaki koya tale.
“Vakatawa toka e na katuba ni valelaca,” e kaya vua o koya, “ ke dua e lako mai qai tarogi iko, ‘ E dua beka na tagane e tiko eke?” Mo qai kaya ga, “E sega.”’
Ia o Yaela na wati i Eperi, a qai tomika mai e dua na ivako ivakadei ni vale laca, vata kei na dua na ituki, qai lako lo vua ni moce lutu no, e na ilevu ni oca, qai vakota na ivako ivakadei ni valelaca, me suaka na nona kanalavalava (temple), me basika sara i na dela ni qele, a mani qai mate kina o koya.
-Dauveilewai 4:14-21


Wilika Talega Ke Rawa
Dauveilewai 3:12-30; 5:13-31; I Samuela 12:8-11;
Iperiu 11:32-34

O Tepora: Na Parofita.

Ni mate oti o Eute, era baci cakava tale na ivalavala ca e na mata ni TURAGA (Yahweh), o ira na kai Isireli. Sa mani volitaki ira na TURAGA (Yahweh), i na liga i Yapini na Tui Kenani, o koya e vakavulewa voli mai Haso. E veiliutaki tiko vei ira na nona mataivalu o Sisaro, ka vakaitikotiko mai Haroseci e na kedra maliwa na kai Veimatanitu tani.
Era mani tagi vua na TURAGA (Yahweh) o ira na kawa Isireli: Baleta ni ciwanadrau na nona qiqi-ni-ivalu kaukaumea, ka sa ruasagavulu na yabaki na dede ni nona vakararawataki ira tiko vakaca na kawa Isireli.
O Tepora e dua na parofita marama, na wati i Lapitoci, e a daunilewa tiko mai Isireli e na gauna oya. A dau vakatulewa tiko o koya mai na vunibalabala i Tepora, e toka e na kedrau tadrua o Rama kei Peceli, e na ulunivanua o Ifereimi; o ira na kawa Isireli era dau lako cake vua me ra lai rogoca na nona lewa.
A qai talatala o koya me lai kacivi mai o Paraki na luvei Epinaomi mai Ketesa e na yasayasa vaka Nafitalai, qai kaya vua, “Na TURAGA (Yahweh) na Kalou (Elohim) i Isireli, e vakaroti iko, ‘Lako, kauta e tini na udolu na tamata mai na mataqali Nafitalai kei na mataqali Sepuloni, ka liutaki ira i na ulunivanua o Taboa. Au na qai vakayarayarataki Sisaro, na iliuliu ni mataivalu nei Japini, me lako yani vei iko e na uciwai na Kisoni, vata kei na nona qiqi ni ivalu kei ira na nona mataivalu, au na qai lai soli i koya i ligamu.’”
Sa kaya sara vua o Paraki, “Kevaka o lako vata kei au, au na lako; ia kevaka o sega ni lako vata kei au, au na sega ni lako.”
“Sa vinaka,” e kaya o Tepora, “Au na lako vata kei iko. Ia e na vuku ni nomu ivukivuki baleta na ka oqo, sa na sega ni nomu na kena lagilagi, baleta na TURAGA (Yahweh) e na soli Sisaro i ligana e dua na yalewa.”
-Dauveilewai 4:1-9(a)



Wilika Talega Ke Rawa
Lako Yani 15:19-21; Dauveilewai 5:1-12;
II Tui 22:11-20; 2 Chronicles 34:19-28;
Luke 2:21-38

Na Nodra Siga na Dauveilewai.

Era a qarava na TURAGA (Yahweh), o ira na tamata, e na dela ni gauna nei Josua, ka vaka kina o ira na qase era a bula siviti koya, o ira era a raica na cakacaka lelevu kece a vakayacora na TURAGA (Yahweh) e na vukudra na Isireli.
- Dauveilewai 2:7


Ia ni ra sa takali yani me ra toki vei ira na tamadra na itabatamata oya, era sa qai tubu cake mai e dua tale na itabatamata, era a sega ni kila na TURAGA (Yahweh) ka sega talega ni kila na cakacaka a cakava o koya e na vukudra na Isireli. E na gauna qori era sa qai cakava kina na ivalavala tawakilikili e mata ni TURAGA (Yahweh) o ira na Isireli, ni ra a qaravi ira na Pieli (Baalim).
-Dauveilewai 2:10-11

E na levu ni nona katakatataki ira na Isireli, a qai soli i ira kina na TURAGA (Yahweh) i ligadra na daubutako, me ra vakacacani ira. E a volitaki ira o koya, vei ira na kedra meca era tu vakavolivoliti ira, baleta era sa sega mada ga ni sabai ira rawa. E na veigauna kece era dau lako kina me ra lai vala, na liga ni TURAGA (Yahweh) e na saqati ira tiko me vakadrukai ira, me vaka a sa vakamacalataka oti vei ira o koya. Era sa qai dau lomaleqaleqa vakalevu.
Ia na TURAGA (Yahweh), a qai tauyavutaki ira na dauniveilewai e na kedra maliwa, me ra dau vueti ira mai na ligadra o ira era dauvakacacani ira.
-Dauveilewai 2:14-16


Ni sa vakatikora e dua na dauniveilewai na TURAGA (Yahweh) e na kedra maliwa, e na dau tiko vata kei na dauniveilewai oya na TURAGA (Yahweh), ka na vueti ira tiko mai na ligadra na kedra meca e na gauna ga e se bula tiko kina na dauniveilewai oya; baleta na TURAGA (Yahweh) e dau lomani ira vakalevu, ni ra sa vutugu toka e na bibi ni veivakacacani era dau sotava mai vei ira na dauniveivakacacani. Ia e na qai yaco, ni sa mate na dauniveilewai, era na vuki tale me ra cakava na ivalavala ca, e vakasisila cake sara mai na kena era dau vakayacora na nodra qase, e na nodra muria ka qarava na vei kalou (elohim) tani. Era sa sega sara ga ni bau via biuta na nodra ivalavala, kei na nodra itovo babamatua.
-Dauveilewai 2: 18-19

Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 4:1-10; 11:18-25; Dauveilewai 2:19-3:31;
Same 78: 1-6; Efeso 2:1-10

Na Vosa ni Veitalatala nei Josua

“Ia oqo, moni rerevaka na TURAGA (Yahweh), ka qaravi Koya e na yalodina. Kolo laivi na veikalou (elohim) era a dau qarava na nomuni qase mai na tai kadua ni uciwai, vakatalega kina mai Ijipita, moni qarava na TURAGA (Yahweh).
Ia kevaka oni nanuma ni ca vei kemuni kevaka oni qarava na TURAGA (Yahweh), ia digitaka e na siga edai o cei oni via qarava, o ira na kalou (elohim) era a dau qarava o ira na nomuni qase mai na tai kadua ni ualuvu, se na nodra kalou (elohim) na Amoraiti, o ira na itaukei ni vanua oni sa mai vakaitikotiko kina qo; ia o au vata kei iratou na lewe ni noqu matavuvale keitou sa na qarava na TURAGA (Yahweh).”
Era qai sauma na tamata ka kaya, “E yawa sara mai vei keimami na vakasama me keimami vakanadakuya na TURAGA (Yahweh) me keimami lai qarava na vei kalou (elohim) tale eso!
Baleta o Koya ga na TURAGA (Yahweh) na noda Kalou (Elohim) vakataki koya e a kauti keda vata mai kei ira na noda qase, mai Ijipita, na vale ni veivakabobulataki, ka kitaka na ivakatakilakila lelevu oya e matada. E a taqomaki keda voli mai e na noda ilakolako, ka vaka kina e na kedra maliwa na veivanua eda a kosova mai.
Oti qai vakasavi ira na veimatatamata kecega na TURAGA (Yahweh), e na vukuda, bau kina o ira na Amoraiti era a dau vakaitikotiko voli e na vanua oqo. O keimami talega, keimami na qarava na TURAGA (Yahweh), baleta o Koya e neimami Kalou (Elohim).”
E kaya o Josua vei ira na tamata, “Oni na sega ni qarava rawa na TURAGA (Yahweh), Baleta o koya e Kalou (Elohim) yalosavasava; o koya e Kalou (El) dauvuvu. E na sega ni vosota na nomuni talatalaidredre kei na nomuni ivalavala ca. Kevaka oni vakanadakuya na TURAGA (Yahweh) moni qarava na vei kalou (elohim) tani, e na saumaki o koya, me kauta mai na leqa lelevu vei kemuni ka vakarusai kemuni, baleta ni a dau caka vinaka tu mai vei kemuni.
Ia era qai kaya na tamata vei Josua, “Sega! Keimami sa na qarava na TURAGA (Yahweh).
-Josua 24:14-21.

Wilika Talega Ke Rawa
Lako Yani 24:3-8; Vunau ni Soro 24: 3-8; Roma 6;
Iperiu 3-4

Rawa Na Qele Vaka Kenani.

Me vaka ni dau vakarota na TURAGA (Yahweh) vei Mosese na nona italai, o Mosese a dau vakaroti Josua vaka kina, e qai dau cakava vakaoti o Josua; e sega vakadua ni guilecava me cakava na ka kece sara, e dau vakarota na TURAGA (Yahweh) vei Mosese me caka.
A mani taura na vanua kecekece o Josua; na veidelana, na vanua kece e na ceva, na kedra vanua taucoko na Qoseni, na vanua qakilo, na veibucabuca na veiulunivanua e Isireli kei na kena veiqakilo Na ulunivanua o Halaki, qai kauta cake vaka i Seia, me yaco sara i Pielikata e na bucabuca kei Lepanoni, e na ruku ni ulunivanua o Herimoni: o ira kece na nodra tui a vesuki ira o koya qai mokuti ira ka vaqeyavutaki ira. O Josua a valuti ira na tui oya e na dua na gauna balavu. A sega ni bau dua na korolevu e a veisorosorovi kei ira na kawa i Isireli, vakavo ga o ira na Haivaiti era tiko mai Kipione; o ira kece na kena vo, era a rawai kece e na ivalu.
Baleta na TURAGA (Yahweh) ga a vakaukauataka na yalodra me ra valuti Isireli, me rawa ni qai vakamatei ira kece sara vakadua, me vaqeavutaka ira, me kua ni dua e vo me lomani, me vaka a vakarota vei Mosese na TURAGA (Yahweh).
-Josua 11:15-20.

A mani rawata na vanua taucoko o Josua, me vaka e a vakarota na TURAGA (Yahweh) vei Mosese, a qai solia vakaivotavota o koya, vei ira na Isireli me ra veiwaseyaka vei ira na nodra dui mataqali.
Oti sa qai cegu na vanua mai na veivaluvaluti.
-Josua 11:23.


Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 7; 9:1-6; 18:9-14; 20:16-18,
Josua 7-10

Rawai Jeriko o Isireli.

O Jeriko a sa sogo vakadua tu, baleti ira ga na kawa i Isireli; e sega ni dua a curu i tuba, se curu mai i loma.
Sa qai kaya na TURAGA (Yahweh) vei Josua, “Raica, au sa soli Jeriko i ligamu, bau kina na tui, vata kei ira na kena mataivalu. Me ra tayabe wavokita na korolevu, vakadua ga, o ira na tamata vakaiyaragi. Qo me ra cakava tiko me ono na siga. Me ra tayabe tiko e mata ni kato ni veiyalayalati, e vitu na bete, ka me ra tauyadua tiko na davui ileu ni metagane. E na ikavitu ni siga, me ra qai tayabe vakavitu wavokita na korolevu, ia o ira na bete me ra uvuca tiko na nodra biukila.
E na qai yaco ni ra sa uvuca vakadede na davui ileu ni metagane, oni qai rogoca na domo ni biukila, laivi ira na tamata me ra kaila, me ra kaila e na domo levu; e na qai karusa na lalaga ni korolevu ka caqera, ia o ira na tamata me ra qai lako cake sara vakadua i loma.
-Josua 6:1-5.


O ira na tamata era qai kaikaila, ni ra sa uvuca na biukila o ira na bete, a qai yaco, ni ra sa rogoca na rorogo ni biukila, era qai kaikaila na tamata e na domo levu, ni a qai karusa na lalaga ka caqera; era qai toso vakadua kece kina i loma ni korolevu, o ira na tamata yadudua, vakadodonu vua ka vesuka na korolevu
Era qai vakarusa vakadua na ka kece era tu e loma ni korolevu, ruarua na tagane kei na yalewa, na gone kei na qase, na bulumakau, na sipi kei na asa e na bati ni seleiwau.
-Josua 6: 20-21

O Josua a qai taqomaki Reapi na saqamua me vo bula, bau kina o iratou na lewe ni matavuvale nei tamana, vata kei na veika kece e taukena o koya, ka se bula tiko qo o koya e na kedra maliwa na kai Isireli me yacova mai na siga nikua; baleta ni a vunitaki rau na dau kauitukutuku, a talai rau vaka yamata vuni o Josua i Jeriko.
-Josua 6:25.


Wilika Talega Ke Rawa
Lekutu 10:1-10; Dauveilewai 7:1-22,
Maciu 1:1-6

Vunitaki ira na Yamata Vuni ni Isireli o Reapi.

Ia o Josua na luve i Nuni, a qai tala vakavuni mai Sitimi e rua na yamata, “Drau lako, drau lai raica mada mai na vanua” e kaya o koya, “Vakabibi ga o Jeriko.” Rau sa mani lako, rau qai lai curu e na nona vale e dua na yalewa saqamua, na yacana o Reapi, rau qai vakaicili tiko mai keya.
Ia a qai tukuni vua na Tui Jeriko, “Raica! Eso na tamata era a lako mai e na bogi, mai vei ira kai Isireli me ra mai vakadikeva na vanua” Sa mani vakau itukutuku vei Reapi na Tui Jeriko, “Kauti ira mai na tagane era a lako mai vei iko, era sa tiko e na nomu vale, baleta o ira qori, era mai vakadikeva na ituvaki ni noda vanua taucoko.”
Ia na yalewa a qai kauti rau na tagane rua, qai lai vunitaki rau. E qai kaya o koya, “Io, era a lako mai vei au eso na tagane, ia au sega ni kila se ra sa lako i vei. E a yaco, e na gauna vata e dau sogo kina na matamata ni koro, ni sa butobuto, ni ra a sa lako tale kina na tagane. Totolo, muri i ira. E na rawa tiko ga ni oni toboki ira.” Ia o koya e a kauti rau ga, i dela ni vale, qai lai vunitaki rau e na ruku ni ivivivi tidolo ni lineni, a sa tuvana oti tu o koya e dela ni vale.
-Josua 2: 1-6;


Rau qai lako, rau cabeta na veiulunivanua, rau qai lai tiko voli mai keya me bogi tolu, me yacova ni ra sa lesu tale o ira era a mai vaqarai rau. O ira na mai vaqarai rau, era a vaqaqara e na vei tolonisala kece, ia era a sega ga ni kunei rau.
Rau sa qai lesu tale na tagane. Rau siro sobu mai na ulunivanua, rau taubale kosova na uciwai, rau qai yaco yani vei Josua na luve i Nuni, rau qai tukuna vua na ka kece a yaco vei rau. Rau qai kaya vei Josua, “Na TURAGA (Yahweh) sa solia dina na vanua kece oqo, i ligada; o ira kecekece na tamata era sa waicala tu e na domobula baleta na nodra ravataki keda.”
-Josua 2: 22-24



Wilika Talega Ke Rawa
Maciu1: 1-6; Iperiu 11:31; Jemesa 2:25

Mo Kaukaua ka Yaloqaqa.

Ni sa mate oti o Mosese na italai ni TURAGA (Yahweh), a qai yaco ni vosa na TURAGA (Yahweh) vei Josua na luve i Nuni, na ivukevuke (dauveiqaravi) nei Mosese qai kaya;
“O Mosese na noqu italai sa mate. Ia qo, moni sa vakavakarau, o iko vata kei ira na tamata oqo moni sa takosova na Joritani, i na qele au sa na solia vei ira - vei ira na kai Isireli.
Au na solia vei kemuni na vanua kece e butuka na yavamuni, me vaka au a bubuluitaka vei Mosese. Na kemuni qele me na tekivu mai na vanua dravuisiga me yaco sara i Lepanoni, ka vaka kina mai na uciwai levu na Uferetisi – bau kina na qele vakaHitaiti, me yala sara i na wasawasa levu e na idromudromu ni siga, me sa na nomu matavura. E sega ni dua na tamata e rawa ni tu me saqati iko e na veisiga kece ni nomu bula: Me vaka ga niu a tiko vata kei Mosese, au na tiko tale ga vata kei iko; au na sega ni biuti iko, au na sega ni drovaki iko.
Mo tu kau­kaua ka mo yaloqaqa, baleta vei ira na tamata oqo, o iko o na wasea na vanua me kedra dui i ivotavota, me vaka au a bubuluitaka vei ira na nodra qase, niu na solia vei ira.
Mo tu kaukaua ka mo yaloqaqa vakalevu sara. Qarauna mo talairawarawa i na ivakaro kece e a vakarota vei iko o Mosese na noqu italai: kakua ni gole tani mai kina, i na imatau se i na imawi, me rawa ni o tamata daurawaka e na vanua kece o lako kina. Kakua sara ni laiva me yali mai gusumu na iVola ni Lawa oqo; dau vakasamataka e na siga kei na bogi, me rawa kina ni o dau qaqarauni mo cakava na ka kece e volai tu kina.
Qori ga o na qai tiko vinaka kina, ka daurawaka. E sega beka ni o Au, au vakaroti iko tiko? Mo tu kaukaua ka mo yaloqaqa. Kakua ni domobula; kakua ni yalolailai, baleta na TURAGA (Yahweh) na nomu Kalou (Elohim) e na dau tiko vata kei iko e na vanua cava ga o lako kina.”
-Josua 1:1-9

Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 11:22-25, Same 1; 19; 119; i Korinica 16:13-14;
Iperiu 3:1-6.

Sosomitaki Mosese o Josua.

Sa qai lako o Mosese qai lai tukuna na vosa oqo vei ira na Isireli: E kaya vei ira, “Au sa yabaki duanadrau ruasagavulu e na siga nikua; Au sa sega ni rawa ni veitosoyaki meu toso yani se toso mai. Na TURAGA (Yahweh) talega sa tukuna oti vei au, ‘O sa na sega ni takosova na Joritani.’

Na TURAGA (Yahweh) na nomuni Kalou (Elohim) e na liu vei kemuni i yasana kadua. O Koya e na lai vakarusai ira na veimatanitu e matamuni, oni sa na qai lai taura na nodra vanua. “O Josua talega e na takoso eliu vei kemuni, me vaka sa kaya na TURAGA (Yahweh).

Na TURAGA (Yahweh) e na cakava vei ira na ka vata a cakava vei Saihoni kei Oki, na nodra tui na Amoraiti, ni a vakarusai rau vata kei na nodrau vanua.
E na soli i ira vei kemuni na TURAGA (Yahweh), moni qai cakava vei ira na veika kece au sa vakarota oti vei kemuni. Mo ni kaukaua ka yaloqaqa tiko. Kakua ni domobula se lamutaki ira, baleta na TURAGA (Yahweh) na nomuni Kalou (Elohim) e na lako tiko vata kei kemuni; e na sega vakadua ni biuti kemuni se drovaki kemuni.
Oti sa kacivi Josua sara o Mosese, qai kaya vua ni ra tiko kece na Isireli, “Mo kaukaua ka yaloqaqa tiko, baleta o sa na lako tiko vata kei ira na tamata qo i na vanua a bubuluitaka na TURAGA (Yahweh) vei ira na noda qase ni na solia vei ira, mo na qai lai wasea vinaka vei ira me nodra i ivotavota. Na TURAGA (Yahweh); o Koya e na liu tiko vei iko, ka na tiko vata kei iko; e na sega ni biuti iko se drovaki iko. Kakua ni domobula; kakua ni yalolailai.
A vola sara na lawa oqo o Mosese qai solia vei ira na bete, o ira na luvei Livai, o ira era a colata tiko na kato ni veiyalayalati ni TURAGA (Yahweh), vei ira talega na qase kecekece ni yavusa Isireli.
-Vakarua 31:1-9



Wilika Talega Ke Rawa
Lekutu 21:21-35; Vakarua 2: 24-3:17;
I Tui 8:54-57; Iperiu 13: 5-6.

Lomana Na TURAGA Na Nomu Kalou.

Oqo na ivakaro, na lewa kei na lawa, e vakarota vei au na TURAGA (Yahweh) na Kalou (Elohim), meu vakatavulica vei kemuni mo ni dauvakayacora e na vanua, oni sa takosova tiko kina na Joritani moni lai taukena, me rawa kina vei kemuni, vata kei ira na luvemuni, kei ira na luvedra era na muri i ira mai, moni rerevaka na TURAGA (Yahweh) na nomuni Kalou (Elohim), e na veigauna oni bula tiko kina e na nona lewa kei na nona ivakaro au na solia vei kemuni, moni na rawa kina ni bula dede. Rogoca vinaka i Isireli, qai qarauna moni talai rawarawa me rawa ni lako vinaka na veika kece vei kemuni, ka me levu na nomuni tubu e na vanua e dave kina na wainisucu kei na oni, me vaka a yalataka na TURAGA (Yahweh) na nodra Kalou (Elohim) na nomuni qase.

Rogoca Isireli: Na TURAGA (Yahweh) na noda Kalou (Elohim), na TURAGA (Yahweh) e dua ga. Lomana na TURAGA (Yahweh) na nomuni Kalou (Elohim) e na lomamuni taucoko, kei na yalomuni taucoko, kei na nomuni kaukaua taucoko. Na ivakaro au sa solia vei kemuni edai, me dei tiko e lomamuni. Vakabibitaka vei ira na luvemuni. Veitalanoataka e na gauna o dabe tiko kina mai vale, kei na gauna o taubale tiko kina e gaunisala, e na gauna davo sobu kina kei na gauna o matacake mai kina. Vesuka me ivakatakilakila e na ligamuni, ka vauca e na yadremuni. Vola e na duru ni isogo ni nomuni veivale ka vola talega e na nomuni matamata.
-Vakarua 6:1-9

Oilei, au dau taleitaka na nomuni lawa!
Au dau vakasamataka e na loma-ni-siga taucoko.
-Same 119: 97


Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 10:12-16; 11:18-21; Same 1:119; Vakaibalebale 22:6;
Marika 12:28-34; Luke 10:25-28; I Joni 5:1-4

Veisausaumi vei ira na kai Mitiani

E vosa vei Mosese na TURAGA (Yahweh) ni kaya, “Sauma lesu mada vei ira na Mitiani na ca era a cakava vei Isireli. Oti oya o na qai lesu tale vei ira na kai nomu.”
Sa mani vosa vei ira na tamata o Mosese, “Vakayaragitaki ira eso na nomuni tamata me ra lai valuti ira na Mitiani, me ra vakayacora na veisausaumi ni TURAGA (Yahweh) vei ira na kai Mitiani; vakauta ki na ivalu e tauya dua na udolu na tagane mai na veimataqali yadudua ni Isireli.” E a le tinikarua na udolu na tagane era a vakaiyaragitaki ki na ivalu, oya era a tauya dua na udolu mai na veimataqali kece i Isireli.
-Lekutu 31:1-5


Era a qai valuti ira na Mitiani, me vaka na ivakaro ni TURAGA (Yahweh) vei Mosese, era qai vaqeyavutaki ira vakadua na tagane. Era a vakamatei ira kece na tui mai Mitiani, bau kina o Evai, o Rekemi, o Sura, o Hura vata kei Repa o ratou na tui limalima ni Mitiani. O Pelami talega na luvei Peoa, era a vakamatea e na iseleiwau. Ia, era a kauti ira vakabobula na yalewa kei na lalai ni Mitiani, o ira na Isireli, ka tokitaka talega na nodra bulumakau, na nodra sipi kei na nodra iyau tale eso na kai Mitiani, me nodra icovi ni ivalu. Era qai vakama na nodra veikoro era vakaitikotiko kina na kai Mitiani, vata kei na nodra valecere talega.
-Lekutu 31:7-10

O Mosese, o Iliesa na bete vata kei ira na vei turaga ni yavusa era a lai tavaki ira na lesu mai na ivalu e na i bili ni keba. A qai cudruvi ira na turaganivalu, O Mosese -- oya o ira na era turaganivalu ni yaudolu, kei na turaganivalu ni yadrau -- era a lesu tiko mai na ivalu.
“Oni vakatara beka me ra bula o ira na yalewa kecekece?” e taroga o koya. “O ira sara ga qo era a vakamuria na ivakasala nei Pelami, era qai vakavuna na nodra tavuki tani mai vua na TURAGA (Yahweh) o ira na Isireli, qai lai vakavuna sara na tubu ni matedewa vakaitamera a veitauvi vei ira na tamata ni TURAGA (Yahweh).”
-Lekutu 31:13-16


Wilika Talega Ke Rawa
Lekutu 25; Vakarua 21:10-14; Josua 13:16-22;
Dauveilewai 6-8; Roma 12:16-21.

Veilewai Baleta na i Vakarau Ca

E na gauna era a tiko voli kina mai Sitimi o ira na Isireli, era a qai tekivu me ra dau veidauci kei ira na goneyalewa ni Moapi, o ira na nodra tagane, era mani sureti talega me ra lai vakacabo isoro vei ira na nodra kalou (elohim). Era mani kana na tamata ka cuva vei ira na nodra kalou (elohim) na goneyalewa. Era a mani sokalou talega vua na Pieli nei Peoa, o ira na kai Isireli. Qo a qai udreva na nona levaci ira na TURAGA (Yahweh).
E kaya sara na TURAGA (Yahweh) vei Mosese, “Kauti ira na nodra iliuliu na tamata oqo, qai vakaliligi ira cake e na mata ni Kalou (Yahweh), e na matanisiga, me vukica laivi na nona cudruvi ira na Isireli na TURAGA (Yahweh).
Sa mani vosa o Mosese vei ira na turaga ni lewa ni Isireli, “Vakamatei ira kece na nomuni tamata era sokalou tiko vei Pieli nei Peoa.
Ia raica e dua vei ira na luvei Isireli, a lako mai qai kauta tiko mai vei ira na wekana e dua na goneyalewa ni Mitiani, ni ra rai sara tu ga, ka tagilagalaga tiko e na mata ni Valelaca ni Veitavaki, o Mosese vata kei ira na lewe ni yavusa Isireli. Ia ni raica qori o Finiasi na luve i Iliesa, na luve i Eroni na bete, sa biuti ira sara ga mai na soqo, taura mai ligana e dua na moto, qai muria na kai Isireli i na nona valelaca, qai cokai rau ruarua e na moto – na kai Isireli kei na gone yalewa, me curu basikata na ketedrau. Qori sa qai tarova na matedewa mai vei ira na kawa i Isireli. Ia o ira era a mate e na matedewa e ruasagavulu ka va na udolu (24,000) na kedra iwiliwili.
-Lekutu 25:1-9

Dro yawa mai na veidauci. Na ivalavala ca kecekece e vakayacora na tamata, e vakayacora e na taudaku ni yagona, ia o koya e vakayacora na veidauci, e vakayacora sara ga e yagona o koya vakataki koya. E vakaevei? Oni sega beka ni kila ni yagomuni e valenisoro ni yalo tabu, e sa tiko e lomamuni, o koya oni ciqoma mai Vua na Kalou (Yahweh), ka ni oni sega ni taukeni kemuni vakataki kemuni? Oni a sa voli oti e na dua na isau; e dodonu kina moni vakarokorokotaka na Kalou (Elohim), e yagomuni.
-I Korinica 6:18-20



Wilika Talega Ke Rawa
Vakarua 4:1-4, Josua 22:16-20; Same 106:28-31;
Osea 9:10; I Korinica 10:1-8

Vakalougatataki Isireli o Pelami.

Ni qai rai yani o Pelami, sa raici ira sara na Isireli ni ra sa keba tu mai vakavakamataqali, ia ni sa qai curumi koya na YaIo ni Ka­lou (Elohim), sa qai cavuta na nona itukutuku ni kaya;

“Na itukutuku nei Pelami, na luve i Peoa,
na nona itukutuku e dua, e matata tu na rai ni matana.
na nona itukutuku e dua e rogoca na vosa ni Kalou(El),
o koya e raica na raivotu mai vua sa Cecere (Almighty) sara,
o koya e a lutu sobu ni rebo, qai dolavi na matana:
“Sa totoka dina na nomu veivale laca, i Jekope,
na nomu loqi tabu, i Isireli!
“E vaka na veibucabuca na vanua e teteva yani,
era vaka na iteitei e bati ni uciwai,
e vaka na yasiyasi e tea na TURAGA (Yahweh),
era vaka na sitari e bati ni wai.
Na wai era na drodro mai na kena vokete;
na soredra e na levu na kena wai.
Na nodra tui e na cecere cake vei Ekaki,
na nodra matanitu e na vakacerecerei.
Na Kalou (El) a kauti ira laivi mai Ijipita;
e tiko vei ira na kaukaua ni bulumakau kila:
Era tilomi ira na veimatanitu era veimecaki,
ka vorolaka na suidra me vurumemea,
e na gasau ni dakaititi era sualaki ira.
Me vaka na laione era roso, era qai davo sobu,
me vaka na laione yalewa -- o cei e na bole me lai vakasagai ira?
“O ira era vosa vakalougatataki iko, me ra na kalougata
o ira era vosa vakaloucataki iko, me ra na kalouca!”
-Lekutu 24:2-9



Wilika Talega Ke Rawa
Vakatekivu 12:1-3; 22:15-18; 27:26-29; Vakarua 23:3-5;
Josua 13:22; 24:8-10; Vakatakila 2:12-14